از قلدرمآبی آمریکا تا ناکامی کوواکس؛
افشاگری بلومبرگ از توزیع ناعادلانه واکسن‌های کرونا در جهان
افشاگری بلومبرگ از تبعیض گسترده در توزیع واکسن کرونا، پرده از حقایق جدید بر می‌دارد؛ روایت‌ها از زورگویی و انحصارگرایی آمریکا و شکست سازوکار کوواکس در رسیدن به اهداف خود، علت این توزیع غیرمنصفانه را فاش می‌کند.
به گزارش راهبرد معاصر، اواسط سال گذشته بود که خبر تولید واکسن کرونا، از کشورهای مختلف جهان به گوش رسید. روسیه، چین، آمریکا و انگلیس از جمله اولین کشورهایی بودند که تولید انبوه واکسن کرونا را آغاز کردند.
در روزهای ابتدایی پاندمی کرونا، جدال برای تأمین اقلام حفاظت فردی، بین کشورهای پیشرفته جهان بالا گرفته بود و در چنین شرایطی، خودداری کشورهای واکسن‌ساز از صادرات واکسن به سایر کشورها امری قابل پیش‌بینی بود. در همین راستا ایران برای تأمین نیاز روزانه خود به تجهیزات حفاظت فردی در مقابله با کرونا، سیاست توجه به تولید داخلی را در پیش گرفت و با راه‌اندازی کارخانه‌های تولید ماسک، گان و ونتیلاتور، توانست در شرایط بحرانی، بر دانش فنی داخلی اتّکا کند.
با آغاز تولید واکسن‌های کرونا در جهان و پشت سر گذاشته شدن مراحل تست انسانی آنها، ایران نیز از جمله کشورهای متقاضی واکسن کرونا بود اما همان‌طور که تجربه دعوای کشورهای پیشرفته بر سر ماسک و تجهیزات پزشکی در روزهای اول کرونا در جهان، ثابت کرده بود که خوداتّکایی می‌تواند در شرایط بحرانی به کمک بیاید و ایران را از چشم دوختن به بیرون از مرزها و معطل شدن برای مقابله با کرونا نجات دهد، کشور ما مسیر تولید واکسن در داخل کشور را نیز به موازات واردات واکسن در پیش گرفت. البته تمام ماجرای تأمین واکسن کرونا به همین جا ختم نمی‌شد.
ایران برای تأمین واکسن کرونای مورد نیاز خود، چهار مسیر را دنبال کرد. تولید داخلی، واردات از کشورهای دیگر، خرید از سبد کوواکس و تولید مشترک و انتقال فناوری به ایران، مسیرهایی بود که دنبال شد.
با وجوداین، بسیاری از وعده‌های واردات واکسن محقق نشد.
در روزهای اخیر جریان معاند سعی دارد تا به هر نحوی که شده، ممنوعیت واردات از مبدأ انگلیس و آمریکا را به مسئله تأخیر در واردات واکسن گره بزند در حالی که گزارش بلومبرگ، رسانه معتبر آمریکایی پرده از حقایق جدیدی برمی‌دارد.
بلومبرگ در این گزارش که با تیتر "Rich Countries Hog Vaccines" (کشورهای ثروتمند، واکسن را به انحصار خود درآورده‌اند) منتشر شده است می‌نویسد: بر اساس گزارش سازمان ملل، در حالی که 57 درصد از مردم در کشورهای با درآمدِ بالا حداقل یک دوز واکسن کرونا را تا 30 اوت دریافت کرده‌اند، این رقم در کشورهای کم‌درآمد فقط 2 درصد است!
فعالان حوزه سلامت معتقدند که تزریق دوز بوستر در کشورهای ثروتمند، برای مقابله با سویه دلتا، می‌تواند به این نابرابری، بیش از پیش دامن بزند.
زورگویی آمریکا برای تأمین واکسن کرونا
در ادامه این گزارش، بلومبرگ به بررسی این موضوع پرداخته است که چرا کشورهای ثروتمند، در صدر واکسیناسیون کرونا قرار دارند؟
پاسخ به این سؤال این‌طور داده شده است: تعدادی از کشورهای ثروتمند جهان، با کمپانی‌های سازنده واکسن کرونا، قراردادهای پیش از فروش منعقد کردند.ایالات متحده، به عنوان بخشی از برنامه چند میلیارد دلاری خود برای توسعه واکسن‌های کووید، از قدرت خود استفاده کرد تا تولیدکنندگان واکسن را ملزم کند که ابتدا سفارشات عظیم دولت ایالات متحده را تأمین کنند!
ایالات متحده آمریکا، بریتانیا و کشورهای اروپایی همچنین دارای شرکت‌های تولیدکننده واکسن و جزء اولین مناطقی بودند که واکسن‌هایی با کارآیی اثبات شده را ارائه کردند. چین و روسیه نیز قبل از اعلام نتایج نهایی آزمایش، واکسن‌ها را زودتر تولید کردند.
گزارش بلومبرگ می‌افزاید که تعدادی از کشورهای با درآمد متوسط، مانند ترکیه، مالزی، صربستان و... توانسته‌اند مقادیر کافی از واکسن کرونا را برای بخش قابل توجهی از جمعیت خود تأمین کنند؛ با وجود این، بسیاری از کشورهای فاقد قدرت مالی برای انعقاد قراردادهای واکسن کووید، به طور عمده به تأمین واکسن از طریق سازوکار کوواکس (Covax) وابسته هستند؛ ابتکاری که توسط گروه‌هایی از جمله سازمان بهداشت جهانی حمایت می‌شود و برای ایجاد دسترسی عادلانه به واکسن برای هر کشور طراحی شده است اما از اهداف خود عقب افتاده است.
کوواکس؛ تیری که به هدف نخورد!
گزارش بلومبرگ اضافه می‌کند که کوواکس سازوکاری مورد حمایت سازمان جهانی بهداشت است که از بودجه ارائه شده توسط دولت‌ها و اهداکنندگانی مانند «بنیاد بیل و ملیندا گیتس» برای بستن قراردادهای خود با تولیدکنندگان واکسن استفاده می‌کند اما برای دستیابی به واکسن‌های کرونا دچار چالش شده است. این چالش به خصوص پس از شیوع موج دلتا در هند تشدید شد چرا که انستیتو سِرُم هند، به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان واکسن کرونا در جهان، صادرات خود را پس از تشدید وضعیت کرونا در هندوستان، به شدت کاهش داد.
طبق اعلام بلومبرگ، هدف اصلی Covax توزیع حداقل 2 میلیارد دوز واکسن کرونا بود که قرار بود دو سوم این واکسن‌ها در کشورهای کم درآمد تا پایان سال 2021 توزیع شوند؛ با وجود این، تا 30 اوت، تنها 11 درصد از واکسن‌ها از طریق این سازوکار به کشورهای عضو ارسال شده است!
این رسانه آمریکایی افشا کرده است که بیشتر واکسن‌ها به مناطق ثروتمند جهان توزیع می‌شوند و در مقابل تنها 0.3 درصد (کمتر از یک درصد) واکسن‌های کرونا به کشورهای با درآمد پایین تحویل داده شده‌اند./تسنیم